De wolf: een gevoelig onderwerp in Nederland. Op sociale media lopen de meningen dan ook sterk uiteen. De meest nare en grove reacties vliegen je om de oren onder posts, comment secties of zelfs in je DM.
Voor de een moet de wolf dood, terwijl de ander de wolf als heilig beschouwt. Een discussie met twee kampen, waarbij over en weer beledigingen worden gemaakt. Dat weerhield mij er lange tijd van om mijn visie op papier te zetten. In dit artikel gaat het niet over de vraag of de wolf ‘mag bestaan’ in Nederland volgens de mens, maar over hoe we omgaan met het feit dat hij er is. Kunnen we nog naar het bos? Kunnen onze honden nog loslopen? Is het gevaarlijk? En wat kunnen we concreet doen als we, ondanks de zeer kleine kans, toch een wolf tegenkomen?
Kunnen we nog naar het bos? Kunnen onze honden nog loslopen?
Zoals altijd is er niet gelijk een ‘dit is de waarheid en zo moet iedereen het doen’ antwoord. We hebben namelijk met een heleboel verschillende factoren te maken. Met de wolf als individu, jouw hond als individu, de (situationele) omstandigheden en de leerervaringen van alle betrokkenen die bepalen hoe iedereen in het leven staat. Laten we dit vraagstuk daarom stap voor stap onderzoeken.
Ten eerste lijken er twee beelden te heersen onder de mensen in Nederland. Of de wolf komt regelrecht uit de sprookjes van Grimm en wordt weggezet als monster, of hij wordt met open armen ontvangen, gevoerd & naderbij gelokt. Beide omschrijvingen geven geen eerlijk beeld van wie of wat de wolf is, wat niet helpt bij onze overwegingen over hoe we het beste met de wolf kunnen omgaan.
De wolf is geen monster en geen onschuldig schoothondje.
Dat zijn menselijke bewoordingen met een ‘oordeel’. Zonder ‘oordeel’ is de wolf een autonoom biologisch organisme dat vanuit zijn phenotype (de complete set van gedragingen en eigenschappen die de wolf heeft als resultaat van de interactie tussen zijn genotype (de genen) en de omgeving (nederland)), bepaalde beslissingen maakt. Oftewel, wie de wolf is en wat hij doet is de interactie tussen nature en nurture; de wisselwerking tussen zijn genenpakket en wat hij gaandeweg leert of heeft geleerd.
Bij gevaar zal de wolf willen vluchten..
Als we naar het genenpakket van de wolf kijken, dan zijn er een aantal belangrijke elementen die bepalen hoe we het beste met onze honden en de wolf om kunnen gaan. Vanuit zijn genenpakket (zijn ‘handleiding’) zal de wolf de neiging hebben om uit de buurt van mensen (en honden) te blijven. Bij gevaar zal hij in principe willen vluchten in plaats van aan te vallen, omdat aanvallen risicovol is. In het wild zijn er geen dierenartsen, dus echte agressie wil je liever vermijden. Afgaand op deze punten kom je de wolf dus niet zomaar tegen en zal hij jou (en je hond) in principe liever uit de weg willen gaan.
Druk, mogelijkheden en neutraliteit
Als je de wolf toch tegenkomt, zullen de omstandigheden van de omgeving zijn gedrag beïnvloeden. Deze omstandigheden kunnen druk uitoefenen, mogelijkheden bieden, of neutraal zijn. Je begrijpt vast dat wanneer de omgeving als druk wordt ervaren, de wolf sneller van vluchtgedrag naar aanvallend gedrag kan overschakelen. Dit kan gebeuren als wij bijvoorbeeld met zijn allen rondom de wolf gaan staan en hem filmen; de wolf kan dit interpreteren als dreigend staren. Als de wolf ons of onze acties als een mogelijkheid ziet, zal hij misschien juist dichterbij komen. Een voorbeeld van dergelijke acties is het gooien van eten of hondenkoekjes. Is de omgeving echter neutraal, dan is de kans het grootst dat de wolf zijn natuurlijke gedrag vertoont: wegvluchten (na de situatie misschien even nieuwsgierig te hebben bekeken).
Als er rust en ruimte is, en wij de wolf gewoon met rust laten, zal de wolf ons ook met rust laten en is er geen probleem. Het lastige is echter dat, ondanks dat de wolf zich weer in ons land heeft kunnen vestigen, we moeite hebben met het ‘rust en ruimte’-aspect. Dit leidt er toe dat er af en toe toch wolven gezien worden en zelfs interactiemomenten zijn.
‘Wat wil ik dat deze wolf leert als hij een mens (met hond) tegenkomt?’
Dit brengt mij bij mijn tweede punt: de wolf als phenotype in Nederland. Door de dichtbevolktheid van Nederland en het dagelijks recreatief medegebruik van de natuur is het natuurlijk mogelijk om de wolf tegen te komen. De wolf zal leren van iedere interactie en daar zijn gedrag op aanpassen. Verwachting schept immers gedrag. Het is dus cruciaal om jezelf af te vragen: ‘Wat wil ik dat deze wolf leert als hij een mens (met hond) tegenkomt?’ Vanuit dit perspectief kunnen we ons eigen gedrag zo aanpassen dat wij niet alleen onszelf trainen, maar ook de wolf.
Deze twee punten samen belichamen voor mij een objectieve en realistische kijk op de situatie, zonder onterechte angst te zaaien of het af te doen met ‘ach het is maar een wolf’, terwijl er wel degelijk een vraag leeft in de samenleving: ‘Oké, maar hoe dan?’ Onbekend maakt onbemind en de media-aandacht vanuit een bepaald perspectief helpt niet om proactief mensen voor te lichten en helpende patronen in te laten zetten. Als we begrijpen dat een wolf echt niet op zoek is naar jou of je hond en in principe geen negatieve confrontatie wil, geeft dit ons de ruimte om passende patronen uit te kiezen en in te zetten. Tegelijkertijd, als we begrijpen dat de wolf ook handelt vanuit mogelijkheden (de hond is immers uit de wolf voortgekomen), zien we ook wat we beter niet zouden moeten doen.”
Daarom een Top 10 van veel gestelde vragen van mijn klanten, met mijn persoonlijke kijk erop!
Wat kan ik doen als ik een wolf tegenkom?
Bewaar de afstand of vergroot deze (als je het om wat voor reden dan ook spannend vindt) door langzaam achteruit te lopen en je groot te maken. Ga nooit rennen. Als je gaat rennen kan de wolf je als prooi zien. Voel je de neiging om te gaan rennen, kijk dan liever naar de bomen om je heen. Welke zou je in geval van nood in kunnen klimmen? Wolven klimmen namelijk niet in bomen.
Kan ik dan nog wel de natuur in met mijn hond (& de kinderen)?
Jazeker wel. Zoals uitgelegd zal de wolf in principe afstand houden en ziet de wolf de mens niet als prooi. Ook niet wanneer je met je kinderen en de hond bent. Het is alleen zaak om bepaalde zaken wel in acht te nemen. Als je in de auto stapt doe je immers ook je gordel om. Ga je ervan uit dat je gaat verongelukken? Nee. Is de kans groot dat dat gebeurd? Nee. Moet je je er dus constant zorgen over maken? Nee. Maar we doen wel even die gordel om voor het uiterste geval. Leer je kinderen wat te doen in het geval van een wolvenontmoeting en ga verstandig met je hond om.
Wat voor je hond je hebt, hoe je hond communiceert, wat zijn gedrag is los van de lijn, hoe zijn recall gaat, zijn allemaal zaken die meespelen in wat wel of niet raadzaam is wat te doen met jouw specifieke hond omtrent wolven. Wil je dit exact weten voor jouw hond en in de praktijk oefenen dan kan dat via een wandelcoaching. Kijk op de site https://wolfhalla.nl/op-wandeling/ of mail bij vragen.
Loop ik extra ‘gevaar’ met een klein hondje?
Ja, kleine hondjes kunnen (bewust of onbewust) als prooi gezien worden. Zeker als ze gaan rennen. Het is dus niet verstandig om in het daadwerkelijke territorium van de wolf, je hondje uit het zicht te laten lopen/rennen. Hou je hond dan aangelijnd bij je; zorg ervoor dat je hond in dat gebied niet van de paden af gaat, niet uit het zicht verdwijnt en een goede recall heeft of kies een ander gebied om te wandelen.
Triggert mijn rennende hond de wolf?
Ja, het (weg) rennen van jouw hond kan een trigger zijn voor de wolf om erachteraan te gaan. Maar let op! Een wolf is energiebesparend en zal dit niet zomaar doen. Zeker niet als jij als mens er bij loopt. Wil je dus hardlopen met je hond in wolventerritorium? Zorg dat je hond bij je loopt of dat je hond meeloopt met een mooi canitrail tuigje en lijn. Is de wolf al getriggerd en komt hij dichterbij? Ren dan niet weg, maar maak je groot en maak desnoods lawaai.
Als een wolf en een hond elkaar ontmoeten, vallen ze dan per definitie aan?
Nee, absoluut niet! Een wolf heeft geen enkel belang bij honden aanvallen. Sowieso is het beeld dat wilde dieren ‘zomaar aanvallen’ een zeer menselijke gedachte. Een (wild) dier zal in principe nooit aanvallen tenzij het dier het idee heeft daartoe gedreven te worden. Kom jij dus een wolf tegen, dan wil deze helemaal niet aanvallen. Zal hij gaan communiceren? Jazeker. Middels ‘rituele agressie’ (zo noem je dat) zal hij laten zien wat hij wel en niet wil. Dit kan er spannend uit zien als je dit niet gewoon bent. Rituele agressie wordt behandeld in onze workshop honden leren lezen. Klik op de link voor onze workshops: https://wolfhalla.nl/workshops/.
Een wolf zal bij een ontmoeting willen observeren, communiceren en vertrekken. Om de wolf hiertoe de mogelijkheid te geven is het dus belangrijk dat wij onze verantwoordelijkheid nemen voor onze honden. Veel van onze honden begrijpen de wolventaal namelijk ook niet meer zo goed. Ook dit wordt behandeld in onze workshop honden leren lezen. Uiteraard kan een wolf een hond wel als concurrent zien in zijn territorium en kan zich actief verdedigen als een hond hem nadert.
Zijn coyotevesten een goed beschermingsmiddel?
Dat ligt mijn inziens totaal aan de jullie omstandigheden. Loopt jij in gebieden waar je (veel) andere honden tegenkomt? Dan zou ik het zeker niet aanraden. Laat jouw hond veel natuurlijk gedrag zien tijdens een wandeling waarbij het tuig in de weg zit? Ook dan zou ik het niet aanraden. Eigenlijk zou ik het bijna niemand aanraden. Wie dan wel? Voor die (kleinere) reactieve hond (meer over reactieve honden en agressie hier: https://wolfhalla.nl/gedrag/agressie-bij-honden/) die altijd voor en na de meute moet wandelen in stille (wolven) gebieden en zelden tot nooit een andere honden tegen komt. Of als dat tuig de enige reden is waarom de hond nog lekker in de natuur komt. Wel moet er dan nog gekeken worden naar de vorm van de tuigen.
Waar loop ik de meeste kans om een wolf tegen te komen?
In de randstad loop je de minste kans om de wolf tegen te komen. De kans wordt al groter op de Utrechtse heuvelrug gevolgd door de Veluwe. De grootste kans is in het oosten van het land. Ook bosrijke gebieden in Drenthe, Friesland en het oosten van Brabant staan op het lijstje met plekken waar de wolf zich mogelijk goed kan vestigen in Nederland. Maar er is veel onzekerheid en onduidelijkheid.
Hoeveel wolven zijn er nou eigenlijk?
Er zijn 11 wolvenroedels en 2 solitaire wolven op dit moment. Hoeveel wolven er precies in Nederland leven, is moeilijk te zeggen. De voortgangsrapportage van BIJ12 geeft een schatting van 104-124 wolven in Nederland.
Wat zijn de voordelen van de wolf in Nederland?
De wolf helpt natuurbeheerders bij het beheren van de dierenpopulatie. Ze eten dezelfde dieren die de mensen neerschieten als ze gaan jagen, namelijk: de zwakkere dieren. Bovendien is het gedrag van de andere dieren veel natuurlijker geworden. Sinds ze weten dat ze slachtoffer kunnen worden van een wolf zijn ze meer op hun hoede. Ook verplaatsen ze zich meer waardoor alle soorten planten en struiken meer kans hebben om te groeien. Zo ontstaat er meer variatie in de natuur. Ze spelen dus een grote ecologische rol bij het gezond houden van populaties, maar ook in het landschap.
Wat kan ik meenemen als voorbereiding op de wandeling?
In het geval dat je een nieuwsgierige wolf treft die al wat mensen heeft meegemaakt en daar zijn patronen op heeft aangepast, kan het zijn dat de wolf net iets dichterbij komt dan je wil of je zelfs een stukje volgt. Verwijder jezelf dan rustig uit de situatie. Loop langzaam achteruit en maak je groot. Signaleer dat je geen kwaad in de zin hebt. Vindt je het heel spannend worden en heb je echt het idee dat de wolf je wil aanvallen (wat niet waarschijnlijk is) dan kan je lawaai maken met je stem. In een echt noodgeval kan je extra lawaai maken met een toeter of ratel. Deze kan je gewoon in je dagrugzak meenemen.
Ook een paraplu kan daarbij gestopt worden. Daarmee kan je jezelf extra groot maken door een paraplu boven je hoofd uit te klappen. Bovendien kan je een paar lange stokken in je tas meenemen. Deze kan je in geval van zeer hoge nood gebruiken om de wolf op afstand te houden, terwijl je jezelf (en je hond) achter een opengeklapte paraplu beschermd. Nogmaals, extra toeter en ratel lawaai, de paraplu en zeker stokken gebruiken zijn noodmaatregelen in het zeer onwaarschijnlijke geval dat een wolf zou aanvallen. Het is grote onzin om bij het zien van een wolf (gelijk) alles uit je tas te trekken!
Wel of geen wolf?
Mijn persoonlijke mening over de wolf is totaal onbelangrijk en niet ter zake doende. Wel of geen wolf? Het is niet de vraag waar het om draait. Wat te doen nu hij er is, daar gaat het om. De antwoorden spreken voor zich en wil je meer van ons leren en over ons te weten komen? Kijk dan eens verder op onze website https://wolfhalla.nl/ en volg ons op insta @wolf_halla Marra Mensink (@wolf_halla) • Instagram-foto’s en -video’s
Deze tekst is geschreven door gediplomeerd Family Dog Mediator en hondencoach Marra Mensink. Het overnemen van deze tekst zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Delen van dit artikel op social media met bronvermelding en benoeming van auteur wordt gewaardeerd. Voor een veilige en fijne samenleving voor mens en hond.
