(Omgevings)management met je hond; van stress naar voorspelbare kalmte!

Of je nu een pup hebt, een senior, een reactieve hond of zelf een dag waarin je het even niet ziet zitten om met bepaalde situaties om te gaan… Het advies dat gediplomeerde welzijnsgerichte hondencoaches meegeven is het belang van (omgevings)management. Je wil je pup veilige en positieve socialisatie en habituatie ervaringen meegeven. Of je wil je oudere hond beschermen tegen het opspringen van andere honden. Ook kan het zijn dat je juist jouw reactieve hond uit situaties wil houden waarin hij het gevoel heeft dat hij zichzelf of jou moet beschermen of niet zelf uit een bepaalde focus kan raken.

Dan is het managen van de omgeving van essentieel belang. Maar hoe doe je dat nou eigenlijk? Vaak hoor ik van klanten dat ze juist niet meer willen managen want ze worden er gestrest van. En moeten ze nou altijd met die stress blijven rondlopen als ze hun hond uit willen laten? Ze willen gewoon een oplossing voor hun probleem. En dat is heel begrijpelijk. Toen je ging samenwonen met je hond had je het waarschijnlijk net anders voor ogen. Relaxte wandelingen in het bos zonder constant ‘over je schouder’ te hoeven kijken, maar wat als ik je nou vertel dat het managen van je omgeving zonder stress gepaard kan gaan? Dat je omgevingsmanagement kan oefenen en er steeds beter in kan worden zonder die fietser, die hardloper of die dolle loslopende hond te missen en op tijd samen met je hond kan doen wat er nodig is zonder druk?

Hond en vrouw kijken in de verte

In mijn jaren voor de klas en als docentenopleider kreeg ik vaak met een soortgelijke vraag te maken. Want hoe maak je de situatie in de klas zodanig dat er sprake is van rust, overzicht en tegelijkertijd de leerlingen in een samenwerkingspositie met jou als leraar zet waarin er een goede werksfeer is? Dit vraagt best wel wat vaardigheden en in de afgelopen 20 jaar heb ik docenten voorbij zien komen met een natuurtalent voor dit type management en docenten die door het systematisch oefenen & toepassen van verschillende technieken groeiden in hun vaardigheid om zo steeds relaxter voor de klas te staan. En zo kan het ook bij jou gebeuren. Management hoeft geen vies woord te zijn waar je stress van krijgt. Omgevingsmanagement kan je leren en juist rust in vinden door patronen en technieken systematisch toe te passen, waardoor je in alle rust weer van het bos kan genieten met je hond.

Om van stress naar rust te komen is het belangrijk om een startpunt te beschrijven

Binnen het onderwerp omgevingsmanagement zijn veel tegenstrijdigheden te vinden. Wat van belang is, is dat je samen gaat ontdekken wat bij jullie als koppel van mens en hond past. Waar jullie je bevinden op welke schaal en waar jullie naar toe willen werken. Zomaar lukraak beginnen en verwachten dat je met je einddoelen kan starten levert vaak juist die frustratie en stress op waar je eigenlijk vanaf wil omdat je tegen grenzen en obstakels aanloopt. Het is dus wijs om een baseline assessment te maken; een startpunt. Waar staan jullie op dit moment? Wat loopt er goed en aan welke punten en op welke volgorde willen jullie werken? Onderstaand een overzicht van de verschillende elementen waar je aan kan denken als je dit actief wil gaan oefenen. Want ook het managen van de omgeving kan niet als losstaand gegeven bekeken worden. Het draait om meer dan zien wat er aan komt.

Schaal 1: Tunnelvisie – Helicopterview

Stap je net voorbij die auto en zoeft er toch weer een fiets langs? Had je die hond in de verte in de gaten, maar komt er uit dat zijpad ook een hond? Of jij zag die hond wel, maar jouw hond vliegt naar dat kindje op de step. Je wilt wel alles in de gaten hebben, maar toch sta je steeds voor onverwachte triggers. Als dit het geval is heb je misschien een beetje last van ‘tunnelvisie’. Je hebt je focus teveel op bepaalde punten en ziet niet goed wat er omheen gebeurd of kan gebeuren. Een techniek die je dan kan oefenen is de ‘vlindermethode’. Alsof jouw omgeving een vlinder is volg je met je ogen de zogenaamde lijnen van de vleugels in circulaire bewegingen. Zo cover je het hele gebied en heb je minder kans dat je iets mist.

Schaal 2: Controle – Vrijheid

Loopt jouw hond altijd los en in 7 sloten tegelijk waardoor je altijd te laat bent om je hond te ondersteunen? Of loopt jouw hond strak naast je aan een korte 1.80m lijn waardoor je hond eigenlijk zelf geen enkele beslissing kan maken? Denk dan eens aan een 20 of 10 meter lijn voor het bos of een 3m lijn in een stedelijke omgeving waardoor jij je hond kan begeleiden als het nodig is maar jouw hond ook een bepaalde mate van autonomie heeft op momenten dat het kan.

Schaal 3: Geen contact – Contact

Sta je echt in contact met je hond tijdens de wandeling en in een staat van samenwerking? Of gooi je alleen een emmer controlerende commando’s over hem heen op het moment dat het jullie te heet onder de voeten wordt? Erkenning is 1 van de voorwaarden om een hond leerbaar te laten zijn. Daarbij kun je de band door goed contact heel goed gebruiken om bij ongewenst gedrag je hond weer ‘op de rit te krijgen’. Werk aan je contactmomenten op momenten zonder spanning. Erken de momenten dat je hond contact met jou maakt door deze te benoemen en te belonen. Laat het weten als jullie ergens de bocht omgaan en roep je hond af en toe bij je, beloon hem, om hem vervolgens weer te laten gaan. Geef je hond soms even de tijd en de ruimte om een bepaalde cue in zich op te nemen en te bedenken wat hij daar van vindt. Zo raakt je hond meer betrokken bij het proces en als je hond niet ‘doet wat jij wil’ vraag je dan eens af wat hier de reden voor kan zijn.

Schaal 4: Alleen wandelen – Samen wandelen

Wandel je echt samen of doet ieder zijn eigen ding? Contactverlies moet opgemerkt worden door jou. Wanneer dit niet gebeurt, voelt je hond dit en zal hij steeds meer van jou verwijderd kunnen raken in letterlijke en figuurlijke zin waardoor het ook steeds lastiger kan zijn om het contact terug te krijgen. Volg je hond en laat dit merken.

Schaal 5: Te laat – Goede timing

Is je cue te traag, na de drempel van je hond of onduidelijk in wat je van je hond verwacht, dan raak je je hond kwijt. Ook als je je hond te vaak onnodig bij je houdt terwijl je hond bepaald sociaal contact mist kan je hond gefrustreerd raken. Je hond geeft het interpreteren van jouw cues op of kan simpelweg niet meer doen wat er van hem gevraagd wordt en zo creëer je een basis voor ongewenst gedrag. Zorg dus dat je je timing en cues aanpast aan je hond door goed op zijn lichaamstaal te letten.

Schaal 6: Inconsequent – Consequent

“Consequenter zijn” is een favoriet containerbegrip van trainers en coaches als oplossing voor het (omgevings)management probleem. Consequent je hond aan de lijn terug trekken is ook consequent. Is het een oplossing? Nee! Is het een vereiste om consequent te zijn? Ja! Maar dan vooral met het handhaven van effectieve vaste patronen. Aan de start van de wandeling, bij keuzes maken tijdens de wandeling (loop ik mee of ga ik die andere hond achterna), bij het zien van een bepaalde trigger. Etc. Je hond moet weten wat hij kan verwachten en wat er verwacht wordt. Dit geeft namelijk handvatten, duidelijkheid en regelmaat, wat weer veiligheid en rust brengt voor je hond en jezelf. Deze patronen zorgen dat je niet handelingsverlegen raakt en dat je je hersenen kunt gebruiken om overzicht te houden.

Schaal 7: Warrige ‘wisselmomenten’ – Overzichtelijke ‘wisselmomenten’

Wisselmomenten zijn de momenten tijdens de wandeling dat je als begeleider even geen overzicht hebt omdat bepaalde paden elkaar kruisen of dat er zich triggers aandienen waarvan je weet dat je hond hierdoor niet meer ‘bereikbaar’ is. Vaak is dit een moment dat je iets van je hond wil, maar dat je hond hier hele andere gedachtes over heeft. Dit kan je de ‘zwakke’ momenten tijdens je wandeling noemen. De kans dat je een negatieve ervaring hebt tijdens je wandeling is tijdens een wisselmoment twee keer zo groot als op andere momenten. Dit voorkom je door niet te vaag te zijn in wat je van je hond vraagt op zo’n moment. Alleen de naam noemen van je hond is bijvoorbeeld al veel onduidelijker dan je hond roepen en hem een concrete taak geven zoals hier, aan de lijn en omheen wandelen. Een van de manieren om gewenst gedrag helder te benoemen, is via de SMART-methode:

Specifiek: Wees duidelijk en benoem het specifieke gedrag dat je van je hond verwacht.

Meetbaar: Maak je wens meetbaar, zodat het duidelijk is wanneer je hond aan de eis heeft voldaan, bijvoorbeeld meewandelen in een bocht.

Acceptabel: Wees redelijk in wat je verwacht en stel een acceptabele vraag aan je hond die past bij het spanningsniveau, de omgeving, het instinct en individuele voor- of afkeuren van je hond.

Realistisch: Wees realistisch, en kijk naar de lichaamstaal en signalen van je hond om erachter te komen wat haalbaar is. Als je hond over een bepaalde drempel of grens heen gaat kan hij simpelweg niet voldoen aan wat jij vraagt.

Tijd: Geef je hond op gepaste afstand ook de tijd om aan je wens te voldoen. Kijk wat de verwerkingstijd van je hond is, deze is niet bij iedere hond gelijk.

Iemand die meekijkt kan van grote toegevoegde waarde zijn

Bovenstaande schalen en tips kunnen je helpen bij mogelijke knelpunten tijdens de wandelingen met jouw hond.  Als je een aantal knelpunten herkent en graag vaardiger wilt worden in hoe je deze knelpunten op welzijnsgerichte wijze kunt aanpakken, dan kan een Meet your Dog, Walkthrough of traject met een Family Dog Mediator je verder helpen. Tijdens deze theorie en praktijk ga je dieper in op theorieën, patronen, tools en vaardigheden voor het aanpakken van (omgevings)management en gewenst gedrag.

Heb je een vraag over hoe je iets aan kunt pakken? Stuur gerust een bericht via www.wolfhalla.nl/contact of via wolfhalla@outlook.com. Zoek je een geschikte plek voor een decompressiewandeling en/of veilige Sniffari ervaring kijk dan eens op www.wolfhalla.nl/snuffelbos of https://wolfhalla.nl/gedrag/op-sniffari. Wil je juist meer weten over agressie en praktische tips die daarbij komen kijken kijk dan eens op Agressie bij honden – Wolfhalla en Agressie bij honden deel 2: de praktijk – Wolfhalla.

Deze tekst is geschreven door Marra Mensink; Master of Education en gediplomeerd Family Dog Mediator en hondencoach. Het overnemen van deze tekst zonder schriftelijke toestemming is niet toegestaan. Delen van dit artikel op social media met bronvermelding en benoeming van auteur wordt gewaardeerd om zo gedegen moderne wetenschappelijke kennis te verspreiden voor een veilige en fijne samenleving voor mens en hond.

Hee, ik ben Marra

Master of Education en Professional Family  Dog Mediator.

In mijn artikelen een uitleg over natuurlijk gedrag bij honden zodat ook jij wetenschappelijk onderbouwde keuzes kan maken met betrekking tot jouw hond.

Bovendien tips en tricks van mij als Kynologisch Instructeur  en Hondengedragsdeskundige voor positieve hondentraining, science-based, welzijnsgericht en force-free!

meer artikelen